||om tat sat||

సుందరకాండ.
అథ షడ్వింశస్సర్గః

స|| ప్రసక్తాశ్రుముఖీ బాలా జనకాత్మజా ఏవం బ్రువంతీఅధోగతముఖీ విలప్తుం ఉపచక్రమే|| ఉన్మత్తేవ ప్రమత్తేవ భ్రాంతచిత్తేవ శోచతీ ఉపావృతా కిశోరీ ఇవ మహీతలే వివేష్టంతీ||

స||రాఘవస్య ప్రమత్తస్య కామరూపిణా రక్షసా రావణేన ప్రమధ్యా క్రోశతీ అహం బలాత్ ఆనీతా|| రాక్షసీ వశం ఆపన్నాసుదారుణం భర్త్స్యమానా చింతయంతీ సుదూఃఖార్తా అహం జీవితుం న ఉత్సహే||వినా మహారథం రామం రాక్షసీ మధ్యే వసంత్య మే జీవితైః అర్థః న హి| న ఏవ అర్థైః న చ భూషణైః |

స||అథవా మమ ఇదం హృదయమ్ నూనం అశ్మసారం అజరామజరం అపి యేన దుఃఖేన అ అవసీర్యతే||స|| తేన వినా కృతా ముహూర్తం అపి జీవితం రక్షామి (తత్) అనార్యం |అహం పాపజీవితా అసతీం మామ్ ధిక్ || స|| సాగరాంతాయాః వసుధాయాః భర్తారమ్ ప్రియంవదం తం వినా మే జీవితే స్సుఖేవా శ్రద్ధా కా?

స||అహం శరీరం విసృజామి | భిద్యతాం భక్ష్యతాం వా అపి ప్రియవర్జితా అహం చిర దుఃఖం న చ సహేయం||స|| అయం నిశాచరం విగర్హితాం రావణం చరణేన సవ్యేన అపి న స్పృశే|కిం పునః కామయే అయం?స|| యః నృశంస భావేన మాం ప్రార్థయితుం ఇచ్ఛతి (సః) ఆత్మానం ప్రత్యాఖ్యాతంన జానాతి| ఆత్మనః కులం న ( జానాతి)||స|| ఛిన్నా వా భిన్నా దీప్తే అగ్నౌ ప్రదీపితా రావణమ్ నోపతిష్టేయం | చిరం విభక్తాః ప్రలాపేన కిమ్?||

స|| రాఘవః ఖ్యాతః ప్రాజ్ఞః కృతజ్ఞః సద్వృత్తః చ | సః అనుక్రోశః మద్భాగ్యసంక్షయాత్ నిరనుక్రోశః శంకే||స|| యేన ఏకేన జనస్థానే చతుర్దశః సహస్రాణి రాక్షసానాం నిరస్తాని సః మాం కిం న అభిపద్యతే||స||అహం ఆల్పవీర్యేణ రక్షసా రావణేన నిరుద్ధా మే భర్తా ఆహవే రావణం హంతుం సమర్థః ఖలు||స|| యేన దండకారణ్యే రణే రాక్షసపుంగవః విరాధః నిహతః సః మాం కిం న అభిపద్యతే||

స||సముద్రస్య మధ్యే ఇయం లంకా దుష్ప్రధర్షణా తు రాఘవబాణానాం గతిరోధః న భవిష్యతి||స|| తత్ కారణం కిం ను యేన దృఢపరాక్రమః రామః రక్షసా అపహృతాం భార్యా ఇష్టాం న అభ్యవపద్యతే||

స|| లక్ష్మణ పూర్వజః మాం ఇహస్థాం న జానీతే శంకే| జానన్ అపి తేజస్వీ ధర్షణం మర్షయిష్యతి|| స|| యః అధిగత్వా హృతః ఇతి రాఘవాయ నివేదయత్ సః గృధరాజః అపి రావణేన రణే నిపాతితః||మామ్ తథా అభ్యవపద్యతా వృద్ధేనాపి రావణద్వంద్వే తిష్ఠతా తేన జటాయుషా మహత్ కర్మ కృతమ్||

స|| స||సః రాఘవః మాం ఇహ వర్తమానం జానీయాత్ యది అభికృద్ధః లోకం బాణైః అద్య అరాక్షసం కుర్యాత్ ||స|| లంకాం పురీం విధమేచ్ఛ మహోదధిం శోషమేచ్ఛనీచస్య రావణస్య కీర్తిం నామ చ నాశయేత్||

స|| తతః అహం యథా ఏవం రుదతీ తథా గృహే గృహే నిహత నాథానాం రాక్షసీనాం భూయః న సంశయః||స||సలక్ష్మణః రామః రక్షసాం లంకాం అన్విష్య కుర్యాత్ తాభ్యాం దృష్టః రిపుః ముహూర్తం అపి న జీవతి హి ||

స|| ఇయం లంకా అచిరేణ చితాధూమకులపథా గృథమండల సంకులా శ్మశాన సదృశీ భవేత్||స|| అచిరేణ కాలేన మనోరథం ప్రాప్స్యమేవ | అయం దుష్ప్రస్థానః సర్వేషాం వః విపర్యయమ్ ఆఖ్యాతి|

స|| ఇహ లంకాయాం యాదృశాని అశుభాని దృశ్యంతే అచిరేణైవ కాలేన (లంకా) హతప్రభా భవిష్యతి||స|| పాపే రాక్షసాధమే రావణే హతే దుర్ధర్షా లంకా నూనం విధవా ప్రమదా యథా శోషం యాస్యతి||స|| పుణ్యోత్సవ సముత్థా లంకాపురీ నష్టభర్త్రీ నష్టభర్త్రీ అంగనా యథా భవిష్యతి ||

స|| న చిరాదేవ ఇహ గృహే గృహే దుఃఖార్తానాం రుదన్తీనాం రాక్షసకన్యానాం ధ్వనిం నూనం శ్రోష్యామి||స|| లంకాపురీ రామసాయకైః నిర్దగ్ధా స అంధకారా హతద్యోతా హతరాక్షసపుంగవా భవిష్యతి ||
స|| యది రక్తాంతలోచనః సః రామః రావణస్య నివేశనే వర్తమానాం యది నామ జానీయాత్ |స|| నృశంసేన అధమేన అనేన రావణేన యః సమయః మే నిర్దిష్టః తస్యఅయం కాలః ఆగతః| మేవిహితః సః మృత్యుః అస్మిన్ దుష్టేన వర్తతే||
స|| పాపకారిణః యే నైర్రుతాః అకార్యం న జానంతి | అధర్మాత్ సంప్రాప్తం మహోత్పాతః భవిష్యతి |పిశితాశనాః ఏతే రక్షసాః ధర్మం న జానంతి ||

స|| రాక్షసః ధ్రువం మాం ప్రాతరాశార్థే కల్పయిష్యతి | సా అహం ప్రియదర్శనమ్ తం వినా కథం కరిష్యామి | రక్తాంతనయనమ్ రామం అపశ్యంతీ సుదుఃఖితా||

స|| అద్య మే విషస్య ప్రదాతా కశ్చిత్ ఇహ భవేత్ యది పతినా వినా క్షిప్రం దేవం వైవస్వతం పశ్యేయమ్||స|| లక్ష్మణపూర్వజః సః రామః మామ్ జీవతీం నాజానాత్ తౌ జానంతౌ మమ మార్గణం ఉర్వ్యామ్ న కుర్యతామ్ ఇతి న||

స|| వీరః లక్ష్మణాగ్రజః సః మమ శోకేనైవ మహీతలే దేహం త్యక్త్వా ఇతః దేవలోకం యాతః నూనం||స|| మమ నాథం రాజీవలోచనమ్ రామం యే పశ్యంతి దేవాః సగంధర్వాః సిద్ధాశ్చ పరమర్షయః ధన్యాః||అథవా ధర్మకామస్య ధీమతః రాజర్షేః పరమాత్మనః తస్య రామస్య భార్యయా మయా అర్థః న హి||

స|| దృశ్యమానే ప్రీతిః భవేత్ అపశ్యతః సౌహృదం నాస్తి| కృతఘ్నాః నాశయంతి రామస్తు న నాశయిష్యతి||స|| భామినీ యా అహం ముఖ్యేన రామేణ వినా సీదామి మేకేచిత్ గుణాః న కిం ను | కిం వా మమ భాగ్యక్షయః ( అబహవత్)||
స|| అక్లిష్టచారిత్రాత్ శూరాత్ శత్రునిబర్హణాత్ మహాత్మనః రామాత్ విహీనాయాః మే జీవితాత్ మర్తుం శ్రేయః||

స|| అథవా నరశ్రేష్ఠౌ తౌ భ్రాతరౌ న్యస్త శస్త్రౌ వనే మూలఫలాసినౌ వనగోచరౌ సంవృతౌ||స|| అథవా శూరౌ భ్రాతరౌ రామలక్ష్మణౌ దురాత్మనా రాక్షసేంద్రేణ రావణేన ఛద్మనా ఘాతితౌ||స|| ఏవం గతే కాలే సా అహం సర్వథా మర్తుం ఇచ్ఛామి | అస్మిన్ దుఃఖే అపి మే మృత్యుః విహితః న వర్తతే||

స|| మహాత్మనః త్యక్తకిల్బిషాః జితాత్మనః మహాభాగాః మునయః ధన్యాః ఖలు యేషామ్ ప్రియా అప్రియే న స్తః|||| ప్రియాత్ దుఃఖం అప్రియాత్ అధికం భయం న సంభవేత్ యే తాభ్యాం వియుజ్యంతే తేషాం మహాత్మనాం నమః||

స|| ప్రియేణైవ విదితాత్మనా రామేన త్యక్తా పాపస్య రావణస్య వశమ్ గతా సా అహం ప్రాణాంతక్ష్యామి ||

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే ఆదికావ్యే వాల్మీకీయే
చతుర్వింశత్ సహస్రికాయాం సంహితాయామ్
శ్రీమత్సుందరకాండే షడ్వింశస్సర్గః||

||om tat sat||